Прочитайте предложения. Обратите внимание на то, как нужно задавать вопросы к выделенным словам.
1. Девочка – Кто помогает маме? Что делает девочка?
2. Ребята – Кто играет во дворе? Что делают ребята?
3. Тетрадь – Что лежит на столе? 4.
Книги – Что лежит на парте?
Անուն, ազգանուն` Վաչե Հովհաննիսյան
Դասարան` 5.1
Ընտրությամբ գործունեություն` երեքշաբթի` կինո ֆոտո
Հինգշաբթի` նկարչություն
Լրացուցիչ խմբակ` ոչ
Երկարօրյայի ծառայություն` ոչ
Երթուղային ծառայություն` ոչ
41‧88-41‧68=41x(88-68)=20×41=820
16‧78+16‧22=16x(78+22)=100×16=1600
302·35+302·25+302·40=302x(35+25+40)=100×302=30200
48·55+48·25+48·20=48x(55+25+20)=100×48=4800
8. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով․
(46800+12040):40=46800:40+12040:40=1170+301=1471
(24·115):12=(24:12)x115=230
9.Հաշվեք արտահայտության արժեքը կիրառելով բաշխական օրնեքը․
15‧(14+11)=15×14+15×11=210+165=375
80‧(44-28)=80×44-80×28=3520-2240=1280
10.Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 3-ի․
50010*1,
2
11. Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 9-ի․
3202*0
7
12. Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 4-ի․
4502*2
0
13.Հաշվիր գումարը՝ գումարումը փոխարինելով բազմապատկումով՝
64+64+64+64+64=64×5=320
108+108+108+108+108+108+108+108+108+108=108×10=1080
14. Կիրառելով գումարման տեղափոխական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝
1640+300+60+112=1640+60=1700+300+112=2112
15. Կիրառելով գումարման զուգորդական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝
115+35+65=100+115=215
16. Կիրառելով բազմապատկման տեղափոխական և զուգորդական օրենքները հաշվել առավել հարմար եղանակով՝
25‧12‧4‧5=6000
Хотя мне уже идёт девятый год, я только вчера догадался, что уроки всё- таки надо учить. Любишь не любишь, хочешь не хочешь, лень тебе или не лень, а учить уроки надо. Это закон. Я, например, вчера не успел уроки сделать. Я должен был выучить главные реки Америки. А я, вместо этого,
запускал во дворе воздушного змея в небо. Мне было так интересно играть, что я и думать перестал про какие-то там уроки. В школу я пришёл вовремя. Раиса Ивановна вошла, мы встали и
поздоровались с ней, и громче всех поздоровался я, чтобы она видела, какой я вежливый. Но она на это не обратила никакого внимания и ещё на ходу сказала:
– Кораблёв, к доске!
У меня сразу испортилось настроение, потому что я вспомнил, что забыл приготовить уроки. Я пошёл к доске.
– Ты выучил названия рек Америки?
Конечно, я не выучил. И я хотел во всем признаться Раисе Ивановне, но вместо этого вдруг неожиданно даже для самого себя сказал:
– Конечно, выучил. А как же!
– Назови мне самую большую реку Америки.
ээВ классе была удивительная тишина. Все смотрели на меня. А я смотрел в потолок. И в эту секунду я увидел, что в левом последнем ряду Петька Горбушкин показывает мне какой-то листок бумаги, и на нём что-то написано. И я стал вглядываться в эти буквы и наконец прочёл первую половину.
А тут Раиса Ивановна снова:
– Ну, Кораблёв? Какая же главная река в Америке?
У меня сразу же появилась уверенность, и я сказал:
– Миси-писи.
Дальше я не буду рассказывать. Хватит. И хотя Раиса Ивановна смеялась до слёз, но двойку она мне влепила. И я теперь дал клятву, что буду учить уроки всегда. До глубокой старости.
Послушайте и объясните:
Идёт девятый год, любишь не любишь, хочешь не хочешь, лень тебе или не лень, поздоровался, испортилось настроение, хотел признаться, удивительная тишина, наверняка, вглядываться, наконец, прочёл, появилась уверенность, смеялась до слёз, до глубокой старости.
Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
К данным словам подберите из текста слова с противоположным значением.
Скучно, попрощаться, невоспитанный, поднялось настроение, забыть, шум, первый (ряд), никогда.
Напишите вместо точек подходящие слова.
(какое?) … настроение, (какое?) … задание, (какая?)… школа, (какой?) … змей, (какой?) … ряд, (какой?) … класс, (какие?) … буквы, (какие?)… уроки.
Спишите. Вместо точек впишите подходящие по смыслу слова.
Օրինակ՝ (18+24):6=18:6+24:6=3+4=7
(44+121):11=15
(100+25):25=5
(48+24):6=12
(164+36):4=50
(18+27):3=15
(155+35):5=3
(110+165):55=11
(500+112):4=153
(60+72):12=11
2. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք
առավել հարմար եղանակով․
Օրինակ՝ (15·8):5=15:5·8=3·8=24, (15:5=3, 3·8=24)
(28·78):14=156
(14·51):17=42
(45·19):15=57
(35·44):11=164
(6·40):8=30
(240·15):80=45
(135·75):25=405
(49·112):7=784
(510·38):19=1020
25.Տրված բառերը հնչյունախմբերի են բաժանված: Ուշադրությո´ւն դարձրու դրանց մեջ մտնող ձայնավորներին ու բաղաձայններին և պատասխանի´ր հարցերին:
Մարդասեր – մար-դա-սեր,կառապան – կա-ռա-պան, ձեռագիր
-ձե-ռա-գիր, հեռագիր-հե – ռա-գիր, մեղեդի – մե-ղե-դի, բարեկամ
-բա-րե-կամ,աշակերտ – ա-շա-կերտ, ուրիշ- ու-րիշ, օղապարան
-օ-ղա-պա-րան, օրինակ – օ-րի-նակ:
Վանկը քանի՞ հնչյունից կարող է կազմվել:
1 մինչև 3 և ավել
Վանկում ինչպիսի՞ հնչյունի առկայությունն է պարտադիր:
ձայնավոր
26.Նախորդ վարժության օրինակով՝ տրված բառերը վանկերի բաժանի´ր (փակագծում տրված է դրանց քանակը)։
Արահետ-ա-րա-հետ (3), կածան-կա-ծան (2), հերոս-հե-րոս (2), բերանբաց-բե-րան-բաց (3), արկածային-ար-կա-ծա-յին (4),արդարադատ-ար-դար-ա-դատ (4), կարգապահ-կար-գա-պահ (3), հերթական-հեր-թա-կան (3), մատակարարել-մա-տա-կա-րա-րել (5), ազատասեր-ա-զա-տա-սեր (4):
27.Տրված են վանկեր: Վերականգնի´ր վանկատված (վանկերի բաժանված) բառերը:
Օրինակ՝
թե-թե-վա-նալ – թեթևանալ:
Ա. Տե-րև, ա-րև-մուտք, ա-րև-կող, Տա-թև:
Բ. Տե-րե-վա-թափ, անձ-րե-վա-յին, ա-րե-վոտ, հե-վալ, բե-վե-ռա- յին,ձե-վա-կան,թե-վա-վոր, ու-ղե-վոր,սե-վա-նալ:
28.Տրված բառերը վանկատի´ր (վանկերի բաժանի՛ր): Ընդգծի՛ր այն և– երը, որոնք վանկատման ժամանակ երկուտառով (ե, վ) չենգրվում:
Սևուկ, թեթևություն, անձրև, բարևել, արևշող, թևանցուկ, տևական, թեթև:
Սևուկ-սե-վուկ, թեթևություն-թե-թե-վու-թյուն, անձրև-ան-ձրև, բարևել-բա-րե-վել, արևշող-արև-շող, թևանցուկ-թե-վան-ցուկ, տևական-տև-ա-կան, թեթև-թե-թև
29.Տրվածվանկերըմիացրո´ւ: Ընդգծվածներնինչո՞ւենկոչվումգաղտնավանկ:
Օրինակ՝
սըր-տոտ – սրտոտ:
Գը -լուխ-գլուխ, աս-տըղ-աստղ, հըռ-֊չակ-հռչակ, գը-նացք-գնացք, վըխ-տալ-վխտալ, ան-կըրկ -նե-լի-անկրկնելի, շը-րըխ-կան-շրխկան, թըռ-վը-ռալ-թռվռալ, կըրկ-նու-թյուն-կրկնություն, ձե-ռըն-տու-ձեռնտու:
30.Տրվածբառերըվանկատի´ր՝գաղտնավանկիը–երըգրելով:
Կրկին-կըր-կին, դռնբաց-դը-ռն-բաց, երբեմն-երբ-եմըն, գրքային-գըր-քա-յին, կրակ-կը-րակ, ուրեմն-ու-րեմըն, ծանր-ծա-նըր, սրտաբաց-սըր-տա-բաց, զվարթ-զը-վարթ, տխրել-տը-խրել, խմբավորել-խըմ-բա-վո-րել:
31.Տրվածբառերըվանկատի´ր:
Ա.Արքայական-ար-քա-յա-կան, մեծանալ-մեծ-ա-նալ, կենտրոնական-կեն-տրոն-ական, վերջնական-վերջ-նական, ճերմակաթև-ճեր-մա-կա-թև:
Բ-Հևասպառ-հե-վա-սպառ, կեղևապատ-կե-ղե-վա-պատ, տերևաթափ-տե-րե-վա-թափ, կարևորել-կա-րե-վո-րել, թևատարած-թե-վա-տա-րած:
Գ. Անկրկնելի-ան-կըր-կնելի, անդնդախոր-անդընդա-խոր, մտածել-մըտա-ծել, մրցանակ-մըրցա-նակ, գտնել,արկղ:
32.Փորձի´ր բացատրել, թե ինչո՞ւ է բաժինն անվանվել «Հնչյունաբանություն»:
Վանկէկոչվումբառիմեջմտնողհնչյունըկամհնչյունախումբը, որնարտաբերվում (արտասանվում) էմեկշնչով:
Ձայնավորներըվանկարար(վանկկազմող) հնչյուններեն. առանցձայնավորիվանկչկա:
Վանկըկարողէնաևմիհնչյունից (ձայնավորից) կազմվածլինել:
Երկուձայնավորներիմիջևեղածմեկբաղաձայննանցնումէ հաջորդվանկին:
Երկուձայնավորներիմիջևեղածերկուևավելիբաղաձայններիցմիայնմեկնէանցնումհաջորդվանկին: Բառիմեջվանկարարըհնչյունըչիգրվում.նամիայնվանկատմանժամանակէերևում:
Օրինակ՝ (18+24):6=18:6+24:6=3+4=7, (18։6=3, 24:6=4)
(21+28):7=7
(50+125):25=7
(24+80):4=26
(16+24):4=10
(12+18):3=10
(160+32):4=48
(455+855):5=222
(324+664):4=247
(182+252):14=31
2. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք
առավել հարմար եղանակով․
Օրինակ՝ (15·8):5=15:5·8=3·8=24, (15:5=3, 3·8=24)
(288·78):16=1404
(1444·126):18=10108
(135·16):15=144
(35·22):11=1540
(6·35):5=42
(24·130):6=520
(4011·50):25=8022
(42·12):7=72
(50·8):25=16